Patlıcan Bitkisinin Özellikleri Nelerdir?

Patlıcangiller (Solanaceae) familyasına ait olan patlıcan ılık iklimlerde tek yıllık bir bitki iken, tropikal iklimlerde ise çok yıllık bir bitkidir. Sahip olduğu kazık kök sistemleri toprağın yaklaşık 130 cm derinliğine ulaşabilir; bu noktadan sonra yan kökler saçaklanarak yayılım gösterir. Fideler, 4-5 yapraklı evreden sonraki gelişim sürecinde gitgide kuvvetlenerek odunsu bir gövde kazanır.

Bitkinin meyvesi, çeşidine bağlı olarak uzun ince, silindirik, sivri uçlu, küt, yuvarlak veya basık şekillerde olabilir. Meyvenin uzunluğu farklı çeşitlerde oldukça değişkendir. Rengi ise açık mordan koyu siyaha uzanan yelpazede çeşitlenir.

Ülkemizde yetiştirilen patlıcan çeşitleri şunlardır:

1. Kemer patlıcanı,
2. Halkapınar patlıcanı,
3. Bostan patlıcanı,
4. Kirmastı patlıcanı,
5. Yalova 49 patlıcanı,
6. Gönen patlıcanı.

Bir sıcak iklim bitkisi olan patlıcanın yetiştiriciliğinde uygun ortam koşullarının sağlanması, bitkide liflenme ve odunlaşmayla karşılaşılmaması için oldukça önemlidir. İyi bir yetiştiricilik için bitkinin 6 aylık bir vejetasyon sürecine ihtiyacı vardır.

Patlıcan yetiştiriciliğinde ideal sıcaklıklar şu şekildedir:

• Optimum sıcaklık: 22°C,
• Gündüz: 25-30°C,
• Gece: 15-20°C.

Sıcaklığın optimal düzeylerin altına indiği veya üstüne çıktığı durumlarda, kök gelişimi zayıflayarak bitkinin besin alımı kısıtlanır ve bunun sonucunda meyve tutumunda sorunlar ortaya çıkar. Örtü altı yetiştiriciliğinde gece sıcaklığın 15°C altına düşmesi ve ışıklanmada yetersizlik olması sonucunda döllenmede sorunlar ortaya çıkabilir.

Patlıcan, toprak açısından son derece hassas istemlere sahiptir. Toprağın;

• Derin, geçirgen ve drenajının iyi,
• Tınlı veya tınlı-kumlu, sıcak,
• Organik içeriğinin yüksek,
• Tuz konsantrasyonun orta düzeyde,
• pH seviyesinin 6-6.7 aralığında olması, patlıcan yetiştiriciliği için idealdir.

Patlıcan yetiştirme koşullarında, nispi nem %55-60 düzeyinde istenirken toprak neminin ise %60-70 oranlarında korunması gerekir.

Patlıcan açık tarlalarda yazlık bir sebze olarak yetiştirilirken, kış ve bahar aylarında seralarda üretimi sürdürülerek her mevsimde pazara sunulur. Uzun bir vejetasyon dönemine ihtiyaç duyduğu için doğrudan ekim ile yetiştirilmesi tercih edilmez. Üretim öncesinde toprağın organik gübre ile gübrelenmesi ve sürülerek hazırlanması gerekir. Sonbaharda derince sürülen toprak, ilkbaharda yüzlek bir şekilde sürülerek tırmık yardımıyla tesviye edilir ve sulama sistemleri kurulur.

Tohum ekimleri harç doldurulmuş fide torbalarına sıralı olarak yapılır. Çimlenme için ideal toprak sıcaklığı 21-26°C olmalıdır. Tohumların kasalara ekildiği durumlarda, fideler 5-6 yapraklı evreye ulaştığında plastik torbalara taşınmalıdır. Fide dikimi düz araziye veya karık sırtında her iki yana olacak şekilde gerçekleştirilir.

Patlıcan yetiştiriciliğinde topraktan verim alınabilmesi için pamuk, buğdaygiller veya baklagiller ile münavebeye girilerek ekim nöbeti uygulanmalıdır. 

Patlıcan yetiştiriciliğinde, ekim öncesindeki toprak hazırlığı sırasında yanmış ahır gübresi verilir. Bakım sürecinde ise bitkinin kuvvetli sürgün vermesi için budama işlemini takiben azotlu gübre uygulanır. Meyvede kalitenin ve verimin sürdürülmesi için her hasat sonrası gübreleme yapılması önemlidir.

Patlıcan için ideal sulama yöntemi damla sulama olup, yağmurlama sulama yapılması önerilmez. Dikimi takiben verilen can suyunun ardından ilk meyveler görülene dek sulama yapılmamalıdır. Bitki, yetişme evreleri boyunca 7-8 günde bir olacak şekilde düzenli olarak sulanmalıdır. İhtiyacı olan su karşılanmadığı takdirde bitkinin gelişimi yavaşlar, ürünlerde verim düşer ve meyveler acılaşmaya başlar. Her hasat sonrası da sulama yapılması gerekir.

• Çapalama: Toprağın neminin sağlanması, havalanması ve yabancı otlarla mücadele için çapalama yapılmalıdır. İlk çapalama dikimi takip eden 7-10. günde, ikincisi ise dikimden 20-30 gün sonra gerçekleştirilir. Fideler dallanıp boylandıktan sonra ise çapalama işlemi tekrarlanmaz.

• Budama: Patlıcanda budama işlemleri yaprak alma ve uç alma şeklinde yapılır. Genellikle, sıcaklığın yükseldiği yaz mevsiminin ortalarına dek, düşen verim ve azalan ürün miktarı karşısında bitkiyi desteklemek için budama gerçekleştirilir. Hasat bitiminde de hasat süresinin uzatılması adına bitki budanır. Her budama sonrasında sulama ve gübreleme yapılması önemlidir.

• Malçlama: İdeal toprak ısısının korunması için polietilen maddeler ile toprağın örtülmesi gerekir. Malçlama aynı zamanda ilk meyvelerde pazar değerinin korunmasını sağlarken, yabancı otların kontrolü ve patlıcan hastalıklarının ortaya çıkmasını önlemek açısından da yardımcıdır.

• Askıya alma: Bitkinin gelişim sürecinde fiziki destek sağlamak, ışıklanma ve havalanmayı artırmak amacıyla ipe alma yöntemi uygulanır.